Lemljenje i topljenje

Topljenje

Za topljenje metala, pa i plemenitih, neophodne su visoke temperature, odnosno odgovarajuće peći, tehnološki uslovi i topitelji koji će olakšati topljenje.
Specifičnost topljenja plemenitih metala, posebno u uslovima zanatske proizvodnje, pre svega je u tome što se jednovremeno tope male količine metala. U odnosu na topljenje drugih metala, kod rada sa plemenitim metalima, veoma je važno smanjiti gubitke do minimuma. Takođe, je veoma bitno da se u fazi topljenja dobije legura potrebne finoće i potrebnog sadržaja legirnih metala. Jednako je važno da ne dođe do kontaminacije, odnosno onečišćenja, komponenata legure, makar i u minimalnim sadržajima, koje mogu da štetno utiču na osobine legure. Na primer, olovom koje dovodi do krtosti legure.
Pošto faza topljenja prethodi livenju poluproizvoda (gredica, komadi) ili odlivaka nakita, veoma je važno i pravilno izvođenje hlađenja kako bi se dobile povoljne mehaničke karakteristike metala.
Sve navedeno ukazuje da je faza topljenja, bilo u cilju legiranja, pretapanja ili livenja, veoma bitna i od nje umnogome zavisi hemijski sastav, mehaničke osobine, kvalitet površine i drugo, što u krajnjem smislu utiče na kvalitet nakita.

Za topljenje legura zlata i srebra u cilju livenja, koriste se:

• elektrootporne peći
• peći sa grejanjem pomoću brenera
• neposredno topljenje brenerom

Najbolji rezultati kod topljenja i livenja postižu se kada se u rastopljeno zlato ili srebro dodaju legirni metali koji su prethodno stopljeni i granulisani u obliku predlegura.

U sklopu svog asortimana potrošnih sredstava Gold Lux nudi niz uobičajenih hemikalija koje se koriste prilikom rada sa istopljenim metalom:
Boraks
Borna kiselina
Natrijum nitrat
Natrijum karbonat
Kadmijum – opiljci
Cink: prah ili sitni komadi
Dezoksidans Bakar-Fosfor (Cu-P)

Kao nadogradnju na opšte poznate i široko rasprostranjene topitelje Gold Lux je razvio dva tipa originalnih topitelja za rad sa plemenitim metalima:
Smeša topitelja za rafinaciju zlata kod topljenja loma
Smeša topitelja za rafinaciju srebra kod topljenja loma

Lemljenje

Lemljenje je postupak kojim se metalni elementi spajaju pomoću rastopljenog dodatnog materijala (lema) u nerazdvojnu celinu, bez topljenja osnovnog materijala, jer ima višu tačku topljenja od dodatnog materijala. Kako bi se poboljšao kvalitet spoja pri lemljenju, koriste se dodatni materijali koji sa jedne strane olakšavaju lemljenje a sa druge poboljšavaju mehaničke osobine spoja. Ovi dodatni materijali mogu bit u obliku prašaka ili pasti. Inače uz kovačko i livačko zavarivanje, lemljenje je jedan od najstarijih postupaka spajanja metala, staro koliko i dobijanje i prerada metala. Lemljenje je u početku primene bilo korišćeno skoro isključivo za spajanje plemenitih metala a tek se kasnije započelo sa primenom kod ostalih vrsta metala.

Uslovi za kvalitetno lemljenje
Da bi se obavilo kvalitetno lemljenje što podrazumeva mehaničku otpornost zalemljenog mesta, otpornost prema koroziji i prema promeni boje, moraju se ispuniti sledeći uslovi:

• Površine na mestu lemljenja moraju biti potpuno čiste, bez oksida, sulfida, masnoća i drugih nečistoća. Prljave površine stvaraju izolaciju između lema i legure i obavezno dovode do lošeg lemljenja. Čiste površine mogu se dobiti mehaničkom obradom, iskuvavanjem u kiselinama ali i primenom sredstva za lemljenje, odnosno fluksa,čime se sprečava stvaranje oksida u toku zagrevanja. Mehaničkim čišćenjem površine koja se lemi dovede se do izvesne hrapavosti što vodi dobrom razlivanju lema.
• Pukotina koja se lemi treba da se dovede na što manji razmak, odnosno oko 0,1 mm sa paralelnim zidovima. Široka pukotina se teško ispunjava lemom što vodi u loše lemljenje. Kod uske pukotine i paralelnih zidova za lemljenje je potrebna mala količina lema koja se lako stapa sa osnovnim metalom.
• Lem treba da je po sastavu a samim tim i po osobinama što približniji metalu koji se lemi. Kod lema koji je približan metalu koji se lemi dolazi do dobrog prožimanja, odnosno međusobne difuzije lema i metala.
• Lemljenje treba da se obavlja na dobro užarenom vatrostalnom bloku. Zbog štetnosti po zdravlje, ne treba koristiti azbestne vatrostalne ploče.

Kao deo standarde ponude Gold Lux nudi niz proverenih materijala i sredstava koji olakšavaju i poboljšavaju kvalitet lemljenja plemenitih metala:
Pasta za lemljenje nakita (fluks)
Masa za zaštitu kamenja kod lemljenja nakita
Gusti rastvor za zaštitu od oksidacije okoline lemljenja
Titanijumska igla za lemljenje
Rastvor za čišćenje posle lemljenja nakita